Tempera

Jedną z popularniejszych obecnie technik malarskich jest malarstwo temperowe. Metoda znana od starożytności ponownie wraca do łask. A to za sprawą praktycznych farb. Malowanie farbami temperowymi nie wymaga wcześniejszego gruntowania, co pozwala zaoszczędzić sporo czasu. Ponadto farby schną stosunkowo szybko. Dobrze pokrywają zarówno płótno, jak i deskę czy zwykły papier. Najwięcej dzieł, wykonanych techniką temperową powstało w okresie średniowiecza.

Cechą charakterystyczną malarstwa temperowego jest używanie określonego spoiwa farb, zwanego emulsją temperową. Receptur spoiwa jest bardzo wiele, mieszanina bowiem łatwo łączy się z farbami. Można ją wykonać dodając do siebie trzy najważniejsze składniki. Po pierwsze – część tłusta, czyli olej schnący bądź werniks. Po drugie woda lub ewentualnie roztwór wodnistego kleju. Na koniec potrzebny jest najważniejszych składnik, zwany emulgatorem, którego zadaniem jest połączenie wszystkiego w jednolite spoiwo.

Bezsprzecznie najlepszym emulgatorem jest żółtko jaja kurzego. Naturalne właściwości jajka doskonale komponują się z pozostałymi składnikami, umożliwiając samodzielne przygotowanie spoiwa. Obrazy powstałe właśnie na bazie tempery z jajka zachowują trwałość mimo upływu czasu. Natomiast minusem tej opcji jest krótki termin przydatności spoiwa z żółtkiem. Po kilku dniach mieszanina jest bezużyteczna, a wspomaganie jej (np. olejkiem goździkowym lub octem), bardzo pogarsza jakość farb. Tą techniką malowano przede wszystkim ikony. Przykładem takiego obrazu jest „Madonna z Dzieciątkiem”, autorstwa Duccio z 1284 roku.

Duccio di Buoninsegna, Madonna z Dzieciątkiem, 1284

Artyści jako emulgator wykorzystywali także sok z pędów figowych, żywice oraz sok z czosnku. Niekiedy również mleko. Aktualnie naturalne środki zastąpiono syntetycznymi specyfikami. Farby temperowe można podzielić pod względem zawartości, na:

• tempery tłuste – mają zdecydowanie więcej oleju lub werniksu, dlatego schną one dużo wolnej, farby te są niemal wodoodporne, co może przypominać malarstwo olejne;
• tempery chude – bardziej wodniste tempery wysychają znacznie szybciej, jednak kolory na obrazie z czasem zmieniają odcień na jaśniejszy, świeże malowidło da się łatwo zetrzeć przy użyciu wody.

Sandro Botticelli, Narodziny Wenus, 1478

Tempera rozpowszechniła się na początku średniowiecza. Możliwe jednak, że już w czasach starożytnych ją wykorzystywano. Ta klasyczna technika aktualnie sprawdza się w przypadku szkiców i podmalówek. Mimo swoich zalet, przegrywa z techniką akrylową. Przykładem malarstwa temperowego są dzieła:

• Sandro Botticelliego – „Narodziny Wenus”,
• Lorenza Frolicha – „Swen Widłobrody”,
• Sassetta – ”Madonna”,
•  Andrieja Rublowa – „Święty Paweł z Tarsu”.