Taszyzm jest kierunkiem w malarstwie współczesnym powstałym w Europie tuż po zakończeniu II wojny światowej. Stanowi on nurt należący do abstrakcjonizmu niegeometrycznego (tzw. malarstwa gestu, informelu), który był odpowiedzią na amerykański abstrakcyjny ekspresjonizm. Odrzucał on tradycyjne narzędzia i metody twórcze, preferując zaś działania spontaniczne oraz niekonwencjonalne. Ten styl w malarstwie współczesnym jest bardzo bliski informelowi. Często występuje on jako jego synonim.
Swoją nazwę zawdzięcza francuskiemu słowu „la tache”- plama. Jako pierwszy tego terminu użył w 1889 roku krytyk Félix Fénéon, którym wówczas określił tak technikę impresjonistów. 20 lat później pojęcie taszyzm wykorzystał Maurice Denis, aby w ten sposób opisać dzieła fowistów. W 1951 roku krytyk Pierre Guéguen wprowadził do malarstwa współczesnego „taszyzm” już w dzisiejszym znaczeniu tego słowa. Trzy lata potem krytyk Charles Estienne zaproponował zawęzić ten termin do odmiany informelu, który to najściślej związany był z automatyzmem twórczym.
Hans Hartung, obraz bez tytułu, 1974
Cechy taszyzmu
Tworzenie dzieł przez taszystów cechowało się wielką gwałtownością i ekspresją. Czasem przypominało to „atak” płótna, który miał na celu pozostawienie na nim barwnych plam, śladów. Malowanie obrazu polegało głównie na kreowaniu spontanicznych kompozycji ze swobodnych plam barwnych. Uzyskiwało się je dzięki rozlewaniu i rozpryskiwaniu farb na ułożonym pod kątem płótnie. Wykorzystywało się w nim pędzle albo drewniane szpachelki, co też różniło taszyzm od drippingu (techniki malarskiej polegającej na pokrywaniu poziomo leżącego płótna farbami, które skapywały z podziurkowanej puszki, kija czy pędzla).
Taszyści wierzyli w nadrzędność instynktu w tworzeniu obrazów. Uważali, że akt twórczy w żaden sposób nie jest kontrolowany przez rozum czy rozwagę twórcy. To wola i zamysł artysty stanowiły główne czynniki podczas tworzenia dzieła.
Taszyzm posiada wiele odmian – w myśl zasady: ilu twórców, tyle rodzajów tego nurtu w malarstwie. Do taszystów zalicza się m.in.:
- Hansa Hartunga,
- Georges`a Mathieu’a,
- Pierre`a Soulages`a,
- Jeana-Paula Riopelle`a.