Informel (fr. art informel – sztuka bezkształtna) jest terminem określającym rodzaj malarstwa współczesnego, które powstało w latach 50-tych XX wieku.
Po raz pierwszy użyto tej nazwy tuż po zakończeniu II wojny światowej (1945 r.). Terminem „informel” jako pierwszy posłużył się Georges Mathieu. Określenie to spopularyzowało się w 1951 roku, za sprawą zorganizowanej pod tą właśnie nazwą wystawy krytyka Michaela Tapie.
Informel stanowi nieformalną odmianę abstrakcyjnego ekspresjonizmu, który rozwinął się głównie we Francji oraz USA. Był on reakcją na rygory abstrakcji geometrycznej, a także reguły neoplastycyzmu. W informelu natomiast skupiano się na spontanicznych, bezforemnych układach kompozycyjnych.
Jackson Pollock, Wilczyca, 1943
Ten gatunek sztuki najnowszej charakteryzował się dążeniem do swobodnej ekspresji i tworzenia obrazów na zasadzie działania przypadku. Taki efekt uzyskiwano poprzez stosowanie barwnych plam czy linii, które nie poddawane były żadnym rygorom kompozycyjnym ograniczającym dramatyzm dzieła sztuki. Ten kierunek w sztuce najnowszej skupiał się na eksperymentalnym sposobie tworzenia, wykorzystującym różne surowce, takie jak:
- szkło,
- drewno,
- piasek,
- puszki,
- odpadki.
Artystów malujących w ten sposób charakteryzowała dowolność i indywidualizm tworzenia. Przedstawiali oni w swoich dziełach stany i odczucia, wywołane wrażeniem empirycznym lub zmysłowym, nie zaś rzeczywiste i dokładne wyobrażenia. Tworzenie obrazu polegało na swobodnym, żywiołowym operowaniu materią, np. pochylaniu płótna bądź rozlewaniu, rozpryskiwaniu farby. Często także jeżdżono po płótnie rowerem, aby w ten sposób uzyskać ekspresyjny efekt kreacji dzieła. Wykorzystywano również metody automatyzmu (spontanicznie notowano na płótnie wyobrażenia wyłaniające się z podświadomości). Wszystko to miało odzwierciedlać stany ducha artysty, z zaznaczeniem dynamiki oraz ogromnego ładunku emocjonalnego.
Tadeusz Kantor, Informel, 1959
Z informelem związane są takie style w malarstwie jak:
- taszyzm (często stosowany jako zamiennik, synonim informelu),
- malarstwo materii,
- action panting,
- malarstwo kaligraficzne.
Przedstawicielami tej sztuki bezkształtnej byli m.in.: Jackson Pollock, Wols, Hans Hartung, Henri Michaux, Jean Fautrier, Jean Dubuffet, Antoni Tápies.
W polskiej sztuce art informel pojawił się w 1956 roku. W okresie socrealizmu stanowił on najnowocześniejszy sposób malowania. W ten sposób tworzyli: T. Kantor, J. Tchórzewski, J. Ziemski.