Sztuka konceptualna opierała się na eksponowaniu samego procesu twórczego oraz najważniejszego punktu dzieła, czyli jego konceptu (idei). Stanowiła jeden z nurtów w dwudziestowiecznej sztuce.
W konceptualizmie odrzucono intelektualny charakter dzieł. Polegał on na sprowadzeniu sztuki do samych idei. Dla przedstawicieli tego nurtu sztuka stała się:
- zdematerializowana,
- pojęciowa,
- postprzedmiotowa.
Twórczość konceptualna miała trafiać nie do oka odbiorcy, lecz do jego umysłu. Forma pracy danego artysty zależała od odbiorców i ich recepcji dzieła. Malarstwo konceptualne polegało na oglądaniu przedmiotu z różnych punktów widzenia.
Pojęcie stylu konceptualnego pojawiło się już w 1961 roku, kiedy to Henry Flynth napisał artykuł pt. „Concept art.”. Sześć lat później zaczęto wydawać pismo „Art.-Language”, które promowała grupa związana ze sztuką konceptualną. W tym samym roku (1969 r.) doszło do wystąpienia artystów na wystawie w Nowym Jorku, które to uznaje się za początek istnienia tego kierunku. Określenie „sztuka konceptualna” zostało użyte po raz pierwszy przez Kienholza, zaś sprecyzował je Lewitt w swoich dwóch artykułach (1967 i 1969). Za ojca konceptualizmu uważa się Marcela Duchampa, który był autorem koncepcji „Ready-made” (1913 r.). Postulował on „powrót malarstwa na służbę rozumu”.
Marcel Duchamp, LHOOQ, 1919
W latach 60-tych XX wieku w Nowym Jorku zaczął kształtować się nowy nurt, stojący w opozycji do minimalizmu oraz pop-artu. Malarstwo konceptualne skupiało się na idei, nie zaś na uprzedmiotowionym obrazie tej idei. Tym samym zlikwidowano istnienie obiektu sztuki jako środka przekazu. W tym zamierzeniu postać materialna efektu twórczości jest drugoplanowa, zaś wszystkie techniki artystyczne są równorzędne, w tym również malarstwo.
Konceptualizm można rozdzielić na:
- konstruktywistyczno-minimalistyczny (oparty na prostocie stylu, syntetyczności, minimalizmie form wyrazowych i warsztatowych),
- dadaistyczny (zawierający w sobie pierwiastek destrukcyjny oraz ukazujący pesymistyczny ogląd kondycji ludzkiej).
Inny istniejący podział sztuki konceptualnej to:
- konceptualizm umiarkowany,
- konceptualizm skrajny.
Najważniejsi przedstawiciele malarstwa konceptualnego to:
- Wanda Gołkowska,
- Włodzimierz Borowski,
- Zbigniew Dłubak,
- Zbigniew Gostomski,
- Tadeusz Kantor,
- Roman Opałka,
- Andrzej Matuszewski,
- Andrzej Lachowicz,
- Jerzy Rosołowicz,
- Kajetan Sosnowski,
- Rafał Bujnowski,
- Mike Bidlo,
- Richard Long,
- Daniel Buren,
- Hans Haacke,
- Marcel Broodthaers.