Jackson Pollock

Jackson Pollock to jedna z czołowych postaci ekspresjonizmu abstrakcyjnego, kierunku, który ukształtował się w latach 40. i 50. XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Emocjonalny, gorący ekspresjonizm abstrakcyjny rozwinął się jako przeciwstawienie racjonalnego, zimnego ekspresjonizmu geometrycznego, połączenie bezprzedmiotowości, plam i prostych form (abstrakcjonizm) z emocjonalnością i podświadomością (ekspresjonizm).

Jackson Pollock, jako mistrz gatunku, zrywał całkowicie z tradycyjnym wizerunkiem malarza i jego pracy. Pollock nie wykorzystywał typowych narzędzi malarskich – pędzli, szpachli, sztalug. Płótna rozkładał bezpośrednio na podłodze. Jak sam mówił: „wygodniej pracuje się na ziemi. Czuję się bliżej obrazu, bardziej do niego należę, gdyż mogę go obchodzić, pracować z czterech stron i być dosłownie w obrazie”.

Jackson Pollock, Numer jeden, 1948

Pollock czerpał w swych pracach ze sztuki i mitologii Indian („Nie jestem Amerykaninem, lecz Czerwonoskórym”). Interesowały go także symbole życia, płci, śmierci, opisywane przez Freuda i Junga.

Typowa dla Pollocka (a także dla wszystkich innych przedstawicieli ekspresjonizmu abstrakcyjnego) była technika drippingu, czyli swobodnego kapania, ściekania farby na ułożone poziomo płótno lub chlapania farbą, za pomocą pędzla.

Pollock stosował także technikę action painting (malarstwa akcji/gestu). Malarstwo gestu miało dawać malarzowi pełną swobodę twórczą, umożliwić przeniesienie na płótno, drzemiącej w człowieku „natury”. Polegała ona na bezpośrednim rozlewaniu farby i chlapaniu nią na płótno. Pollock używał także farb w puszkach. Robił w pojemnikach dziury i rozlewał zawartość strużkami na podłoże. Następnie rozmazywał farbę palcami, patykami, etc.

Jackson Pollock, Męski-Żeński, 1942

Pollock zrewolucjonizował nie tylko technikę, ale także kompozycję malarską. W jego obrazach nie ma nie tylko linii prostych i jakichkolwiek śladów geometrii, ale także środka ciężkości (mocnego punktu kompozycji). Farba swobodnie rozpływa i rozbryzguje się po całej płaszczyźnie malarskiej, nie tworząc żadnego wyraźnego podziału przestrzeni. Ten rodzaj kompozycji nazwano all-over (poprzez całość).

Pollock zginął w 1956 roku, prowadząc samochód pod wpływem alkoholu. Rok wcześniej w podobny sposób zginął słynny aktor James Dean. Opinia publiczna połączyła oba wypadki, tworząc wokół malarza tragiczną legendę samobójcy. Nazwano go nawet Jamesem Deanem amerykańskiego malarstwa.

Najważniejsze prace Jacksona Pollocka:

• „Męski-żeński”, 1942,
• „Stenogram”, 1942,
• „Kobieta księżycowa przecina krąg”, 1943,
• „Strażnicy na ulicy”, 1943,
• „Wilczyca”, 1943,
• „Klucz”, 1946,
• „Połyskująca substancja”, 1946,
• „Herbatka”, 1946,
• „Katedra”, 1947,
• „Jesienny rytm nr 30”, 1950,
• „Wielkanoc i Totem”, 1953.