Stanisław Wyspiański
Stanisław Wyspiański, polski malarz, witrażysta, dramaturg i architekt wnętrz urodził się 15 stycznia 1869 r. w Krakowie. Jako dziecko nie przejawiał szczególnych uzdolnień artystycznych. Jego talenty ujawniły się dopiero w 1896 r., kiedy zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Szkołą kierował wówczas Jan Matejko (twórca takich obrazów jak „Stańczyk” czy „Rejtan”), który docenił kunszt Wyspiańskiego i zaproponował mu współtworzenie polichromii w Kościele Mariackim.
Mimo tak wielkiego wyróżnienia ze strony mistrza, Wyspiański długo nie mógł zaistnieć jako poważany artysta. Nawet podziwiany przez Wyspiańskiego francuski malarz Paul Gauguin stwierdził dysharmonię i zbytnią dowolność w kolorystyce dzieł polskiego artysty. Niezrażony niepowodzeniami tworzył nie tylko malarstwo symbolistyczne, ale tworzył na wielu płaszczyznach artystycznych. Wykonywał witraże i polichromie do obiektów sakralnych m.in. do katedry we Lwowie i kościoła Franciszkanów w Krakowie. Projektował meble i elementy użytkowe gospodarstwa domowego np. żyrandole. Tworzył również sztuki dramatyczne.
Stanisław Wyspiański, Chochoły, 1898-1899
Dzieła Wyspiańskiego nacechowane były motywami patriotycznymi z przewodnim tematem walki narodowo-wyzwoleńczej. Często nawiązywał do mitologii i sztuki klasycznej. Czerpał z tradycji modernistycznych i symbolistycznych. Korzystał również z motywów zaczerpniętych wprost z natury takich jak liście i kwiaty.
Wyspiański, jako młodopolski przeciwnik podziałów społecznych, poślubił chłopkę Teofilę Pytkę, z którą wychowywał czwórkę dzieci. Żona, dzieci oraz przyjaciele artysty byli częstym tematem jego twórczości. Znamienne jest, że artysta nigdy nie malował portretów na zlecenie.
W 1898 r. został kierownikiem artystycznym tygodnika Życie, w którym publikował obrazy i dzieła literackie. Ukoronowaniem jego kariery był wybór w 1906 r. na profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Zmarł 27 listopada 1907 r. w Krakowie na kiłę. Po śmierci obwołano go czwartym wieszczem i pochowano w Kościele na Skałce w Krakowie w Krypcie dla Zasłużonych.
Najważniejsze dzieła:
- Polonia z 1894 r.
- Helenka z wazonem i z kwiatami z 1902 r.
- Bóg Ojciec – Stań się z 1904 r.
- Macierzyństwo z 1905 r.