Mona Lisa – Leonardo da Vinci

Rok powstania: 1503-1506
Technika malarska: olej na drewnie
Gatunek malarski: portret
Styl malarski: malarstwo renesansowe
Ekspozycja: Luwr w Paryżu

Leonardo da Vinci, Mona Lisa, 1503-1506

„Mona Lisa” jest najsłynniejszym obrazem Leonarda da Vinci. Ten włoski renesansowy malarz tworzył swoje dzieło przez niemal 3 lata, a dokładniej pomiędzy 1503 a 1506 rokiem. „Mona Lisa” została namalowana techniką olejną, na desce o wymiarach 77 x 53 cm i perspektywie linearnej. Dziś można ją obejrzeć w paryskim Luwrze.

Tajemnicza, centralna postać obrazu to najprawdopodobniej florencka patrycjuszka Lisa Gherardini, zwana także Monną Lisą del Giocondo (stąd drugi tytuł obrazu – „La Gioconda”), której mąż zamówił portret u włoskiego mistrza pędzla. Jest ona przedstawiona do połowy, choć można dostrzec jej dosyć krągłą, kobiecą figurę i zrównoważony układ dłoni. Posiada ona także długie, ciemne, proste i spadające na ramiona włosy, migdałowe oczy okryte delikatnymi brwiami oraz niewielkie usta. Uwagę widza najbardziej przykuwa jej delikatny, niemal niezauważalny uśmiech. Całość dzieła uzupełnia namalowany w tle skalisty krajobraz z brunatno-zielonymi górami, który malarz spowił mgłą.

Intrygujący uśmiech Giocondy od dawna jest tematem wielu debat i do tej pory nie wiadomo, co miał oznaczać. Hipotezy mówią o ukrywającym się za tym uśmiechem stanie błogosławionym Mony Lisy, cechach boskich tej dwudziestoparoletniej dziewczyny czy wyrazie dumy bądź antycznej harmonii. Nieokreśloność i zagadkowość tego dzieła świadczy o jego dużej uniwersalności. Jego odbiorca może sobie pozwolić na dowolną interpretację.

Dominującymi barwami na obrazie są ciemne, stonowane i chłodne kolory. Przeważa w nim zieleń, co też potwierdza kolor szaty samej Mony Lisy, jak i znajdujący się za nią las. Kompozycja jest statyczna, choć otwarta. Postać damy na pierwszym planie nie odznacza się jaśniejszą kolorystyką, a wręcz wtapia się ona w krajobraz. Dzieje się tak za sprawą zastosowanego przez da Vinci miękkiego światłocienia (wł. „sfumato”- zadymione, cieniowane, mgliste). Brak ostrych konturów, silnie nasyconych barw i trudność rozpoznania poszczególnych elementów powoduje, iż atmosfera na obrazie jest bajkowa, oniryczna i tajemnicza.

Cechą charakterystyczną tego obrazu jest to, że z którejkolwiek strony nie stanęlibyśmy przed Moną Lisą, to zawsze będzie ona patrzyła wprost na nas. Ponadto da Vinci posłużył się techniką oszukującą zmysł widzenia, wykorzystując do tego cienie rzucane przez kości policzkowe. Dzięki temu uśmiech Giocondy staje się bardziej widoczny, gdy patrzymy na jej oczy i znika po skierowaniu wzroku bezpośrednio na jej usta.

„Mona Lisa” była inspiracją dla wielu innych późniejszych artystów, w tym m.in. Marcela Duchampa, Fernanda Legera oraz Andy’ego Warhola.