Rejtan – Upadek Polski. Jan Matejko wciąż inspiruje
„Rejtan – Upadek Polski” to obraz, który Jan Matejko namalował w 1866 roku. Od tej pory wokół niego nie cichną kontrowersje. Od 150 lat obraz inspiruje artystów. Ich prace można właśnie zobaczyć w Sukiennicach na wystawie „Rozmowy niedokończone – wokół Rejtana Matejki”.
Jan Matejko, Rejtan - Upadek Polski, 1866
„Rejtan” Matejki to malarski komentarz na temat utraty wolności i suwerenności Polski. Powstał tuż po upadku Powstania Styczniowego, dlatego nie został dobrze przyjęty. Krytykowany był za odniesienie do aktualnych wydarzeń politycznych. Bez wątpienia towarzyszy mu jednak duch katastroficzny. Wynika on jednak z innej sytuacji.
28-letni Matejko na obrazie uwiecznił scenę z 1773 roku. Rozegrała się ona w dniu, w którym dokonano rozbioru Polski. Samo wydarzenie nie jest jednak pokazane wprost. Obraz ma wymiar alegoryczny, czytelny tylko dla wtajemniczonych. Najważniejszą postacią na płótnie jest właśnie Rejtan, który rozpaczliwie i desperacko, stara się nie dopuścić do utraty ojczyzny. Jest jednak skazany na porażkę, przeżywa dramat. W swoim rozgoryczeniu jest jednak sam.
Obraz Matejki do dzisiaj jest tematem niecichnących dyskusji. Odwołują się do niego współcześni twórcy, interpretując go na swój sposób. Wypływa z tego jeden wniosek. Mimo że obraz powstał niemal 150 lat temu, a odwołuje się do wydarzeń sprzed niemal 250 lat, jest ponadczasowy.
Przekonać się o tym można w Krakowie. Wystawa „Rozmowy niedokończone – wokół Rejtana Matejki” będzie otwarta do 27 maja 2012 roku.